Rozwój widzenia u małych dzieci

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego że ostrość widzenia noworodka zasadniczo różni się od ostrości widzenia dorosłego człowieka. Gdyby dorosła osoba dysponowała taką jakością widzenia z jaką przychodzi na świat dziecko to zostałaby uznana za osobę niewidomą. Układ wzrokowy jest jednym z najbardziej złożonych układów jednak w momencie narodzin dziecka jego stan jeszcze znacznie odbiega od ostatecznej - dojrzałej formy.

Ostrość wzroku dziecka w momencie narodzin wynosi około 6/120 czyli jest ona około 200 razy mniejsza niż u osoby dorosłej posiadającej pełną ostrość widzenia. Badania wykazują że dzieci osiągają pełną ostrość wzroku dopiero w wieku od 3 do 6 lat.
Wynika z tego że w okresie pierwszych 3 do 6 lat życia następuje bardzo intensywny rozwój samego narządu wzroku (oka), jak i struktur nerwowych oraz kory mózgowej odpowiedzialnej za widzenie. Najbardziej intensywny rozwój następuje w pierwszych 2 latach życia. Szczególnie dynamiczne zmiany następują w okresie pierwszych 6 miesięcy. Prawidłowy rozwój całego systemu widzenia a w szczególności rejonów mózgu odpowiedzialnych za widzenie uzależniony jest przede wszystkim od stałego dopływu prawidłowych bodźców. Każda nieprawidłowość, która uniemożliwia lub utrudnia dopływ ww. bodźców do mózgu wymaga niezwłocznej interwencji, w przeciwnym wypadku może prowadzić do niedowidzenia. Z drugiej strony wiadomo że 80% procent bodźców z otaczającego nas świata dociera do nas za pośrednictwem wzroku. Bodźce te mają decydujący wpływ na rozwój umysłu młodego człowieka. Jest więc rzeczą niesłychanie istotną aby dziecko dysponowało jak najlepszą ostrością wzroku (odpowiednią dla jego wieku).

Badanie ostrości widzenia niemowląt przeprowadza się przy użyciu różnych technik. Najprostszą i praktycznie jedyną dostępną dla rodziców jest ocena zachowania dziecka i jego reakcji na bodźce wzrokowe. Np. czy dziecko skupia spojrzenie na pokazywanym przedmiocie i czy wodzi za nim wzrokiem.
Inne bardziej zaawansowane techniki badania wzroku możliwe są do przeprowadzenia w gabinecie okulistycznym.

U małych dzieci obserwuje się zazwyczaj małą i średnią fizjologiczną nadwzroczność. Także astygmatyzm występuje u dzieci od 5 do 8 razy częściej niż u dorosłych. Astygmatyzm zazwyczaj znika u dzieci podczas pierwszych dwóch lat życia. Noworodek nie ma zdolności widzenia przestrzennego. Pierwsze skojarzone ruchy gałek ocznych będące podstawowym warunkiem widzenia stereoskopowego pojawiają się dopiero pomiędzy drugim i trzecim miesiącem życia. Prawidłowej oceny, które wady mają charakter fizjologiczny a które wymagają interwencji może dokonać jedynia lekarz okulista.

Optymistyczne jest to że bardzo intensywnie rozwijający się do 6-tego roku życia układ wzrokowy jest zarazem bardzo "elastyczny". Jeśli nawet poważne anomalie zostaną wykryte odpowiednio wcześnie to mogą być skutecznie leczone. Dlatego niezwykle istotne jest przeprowadzanie regularnych badań wzroku nawet u małych dzieci w celu wykluczenia wszelkich wad lub chorób oczu lub jeśli zajdzie taka potrzeba wczesnego zdiagnozowania i szybkiego rozpoczęcia leczenia.

Pani dr n. med. Ewa Olszyńska - Prost opracowała tabelę, która ma ułatwić rodzicom ocenę, czy rozwój widzenia u dziecka przebiega prawidłowo.